Το δεύτερο τεύχος του 2024 ανοίγει με το άρθρο του Δρ. Χάρη Αποστολόπουλου, που εξετάζει τη διαφοροποίηση της νομικής αντιμετώπισης των πνευματικών δημιουργημάτων έναντι των υλικών αγαθών στο ελληνικό δίκαιο, περιορίζοντας έτσι εν μέρει την ελευθερία των συμβάσεων. Κατά τον συγγραφέα, η έννοια της πρωτοτυπίας και η θεωρία της στατιστικής μοναδικότητας καθορίζουν ποια έργα προστατεύονται, ενώ η κεντρική ιδέα ενός έργου δεν καλύπτεται από το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας. Το άρθρο καταλήγει ότι η θέσπιση εγγράφου τύπου για τις συμβάσεις μεταβίβασης δικαιωμάτων είναι κρίσιμη, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια δικαίου και η προστασία των δημιουργών.
Στη συνέχεια, η Δρ. Συλβάνα Βανέζου αναλύει τη θεωρία του Alan Watson περί δικαιικών μεταφυτεύσεων, δηλαδή τη διαδικασία δανεισμού νομικών κανόνων μεταξύ διαφορετικών εννόμων τάξεων. Ο Watson υποστήριξε ότι το δίκαιο εξελίσσεται κατά κύριο λόγο μέσα από εξωτερικές επιρροές και όχι ως αντανάκλαση της κοινωνίας, σε αντίθεση με θεωρητικούς όπως ο Montesquieu και ο Marx. Η συγγραφέας παρουσιάζει και ερευνά τις βασικές κριτικές στη θεωρία του, κυρίως από τους Otto Kahn-Freund και Pierre Legrand, οι οποίοι τονίζουν τη σημασία του κοινωνικοπολιτισμικού πλαισίου στη διαμόρφωση του δικαίου. Υποστηρίζει ότι, αν και η θεωρία του Alan Watson περί δικαιικών μεταφυτεύσεων εξηγεί την εξωτερική επιρροή στο δίκαιο, η αντίληψη της πλήρους αυτονομίας του δικαίου από την κοινωνία δεν είναι επαρκής. Αντιθέτως, το δίκαιο δεν εξελίσσεται αποκλειστικά μέσα από δανεισμούς κανόνων, αλλά και μέσω της αλληλεπίδρασής του με ιστορικά και κοινωνικά πλαίσια. Επομένως, για να κατανοηθεί η εξέλιξη των νομικών συστημάτων, απαιτείται συνδυασμός της θεωρίας των μεταφυτεύσεων με την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα κάθε έννομης τάξης.
Στο τρίτο άρθρο του τεύχους, ο Δρ. Ιωάννης Γεράσιμος εξετάζει την έννοια του «βασικού περιεχομένου» των θεμελιωδών δικαιωμάτων όπως ορίζεται στο άρθρο 52 ΧΘΔΕΕ, κατά το οποίο κάθε περιορισμός δικαιώματος πρέπει να σέβεται τον ουσιώδη του πυρήνα, διασφαλίζοντας ότι η αναλογικότητα των περιορισμών δεν αναιρεί το δικαίωμα αυτό καθεαυτό. Ο συγγραφέας εξηγεί ότι η έννοια αυτή έχει τις ρίζες της στις συνταγματικές παραδόσεις των κρατών μελών, με έντονες επιρροές από τη γερμανική θεωρία περί «Wesensgehalt». Το άρθρο υπογραμμίζει ότι η προστασία του βασικού περιεχομένου των θεμελιωδών δικαιωμάτων είναι αναπόσπαστο στοιχείο του κράτους δικαίου και συνδέεται άμεσα με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, καθιστώντας τη νομική του κατοχύρωση ακρογωνιαίο λίθο της ευρωπαϊκής έννομης τάξης.
Το τεύχος συνεχίζει με την επικαιρότητα στην ΕΕ από την κα. Όλγα Μιχαλοπούλου και την κα. Βασιλική Στάθη και τα e-πίκαιρα νομικής πληροφορικής από τον κ. Κωνσταντίνο Θεοδωρίδη.
Στη νομολογία του ΔΕΕ/ΓεΔΕΕ θα βρείτε την επισκόπηση των σημαντικότερων αποφάσεων για το τρίμηνο Μαρτίου – Μαΐου 2024 και θα διαβάσετε τα σχόλια της κας Βασιλικής Γκέκα στην απόφαση του ΔΕΕ C‑626/22, Ilva κ.λπ., για την Οδηγία 2010/75/ΕΕ περί βιομηχανικών εκπομπών υπό το πρίσμα του άρθρου 191 της ΣΛΕΕ και των άρθρων 35 και 37 του ΧΘΔΕΕ, της κας Όλγας Μιχαλοπούλου στην απόφαση του ΔΕΕ C‑646/21, Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, για την ταύτιση με την αξία της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών ως βάσιμο φόβο δίωξης, της κας Εμμανουέλας Σουγλή στην απόφαση του ΔΕΕ C-665/22, Amazon Services Europe, για την υποχρέωση παροχής πληροφοριών σχετικά με την οικονομική κατάσταση ενός παρόχου επιγραμμικών υπηρεσιών διαμεσολάβησης, και της κας Μαρίας Σαπαρδάνη στην απόφαση του ΔΕΕ C‑551/21, Επιτροπή/Συμβούλιο, που αφορά την αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να εξασφαλίζει την εξωτερική εκπροσώπηση της Ένωσης κατά την έννοια του άρθρου 17 παρ. 1 ΣΕΕ. Ακολουθεί η νομολογία του ΕΔΔΑ με επισκόπηση των κυριοτέρων αποφάσεων για το τρίμηνο Φεβρουαρίου – Απριλίου 2024 και το σχόλιο του κου Ευάγγελου Εκμετσόγλου στην απόφαση του ΕΔΔΑ επί της προσφυγής υπ’ αριθμ. 28345/16 (Θωμαΐδης κατά Ελλάδας), με αντικείμενο τα απώτατα όρια προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης των δημοσιογράφων. Τα σχόλια στη νομολογία ολοκληρώνονται με εκείνο του κου Φίλιππου Γεωργαλή στην απόφαση του ΣτΕ (Ολ.) 211/2024 για το διαχρονικό δίκαιο των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων.
Ακολουθούν, όπως πάντα, τα νέα του ΚΔΕΟΔ στον τομέα της Παιδείας και της Έρευνας ως προς τις επιστημονικές εκδηλώσεις, τα συνέδρια και τα ευρωπαϊκά προγράμματα. Το τεύχος κλείνει με τη βιβλιογραφική τεκμηρίωση.
Kαλή ανάγνωση!
Εκ μέρους του ΚΔΕΟΔ
Βιργινία Τζώρτζη