Το παρόν κείμενο αποτυπώνει την εισήγηση που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Δ’ Πανελλήνιου Συνεδρίου Ευρωπαϊκού Δικαίου της Ελληνικής Ένωσης Ευρωπαϊκού Δικαίου, το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 18 και 19 Δεκεμβρίου 2024 στη Θεσσαλονίκη.

Η εισήγηση είχε ως στόχο να παρουσιάσει το νομολογιακό status quo σχετικά με τον τρόπο ενσωμάτωσης του θεσμού της διαιτησίας, και ιδίως της επενδυτικής διαιτησίας, στο πλαίσιο της ενωσιακής έννομης τάξης. Αφορμή για την επιλογή του θέματος υπήρξε η υπόθεση Micula, όπως θα αναφέρεται στο εξής για λόγους συντομίας. Πρόκειται για μία δικαστική διαμάχη «περιπέτεια», η οποία διαρκεί ήδη 20 χρόνια και αναμένεται να συνεχιστεί για αρκετό ακόμη διάστημα, επί της οποίας είχε την ευκαιρία να αποφανθεί το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΓΔΕΕ) για δεύτερη φορά στις 2 Οκτωβρίου 2024 (συνεκδικασθείσες υποθέσεις Τ-624/15 RENV, T-694/15 RENV και T-704/15 RENV). Κατά της τελευταίας απόφασης ασκήθηκε αίτηση αναίρεσης στις 19 Δεκεμβρίου 2024, η οποία εκκρεμεί μέχρι σήμερα ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ).

Μετά από μια σύντομη ιστορική ανασκόπηση της νομολογίας, εξετάζεται η σχέση μεταξύ του δικαίου κρατικών ενισχύσεων και της διαιτησίας, ιδίως υπό το πρίσμα της υπόθεσης Micula. Ξεκινώντας από το ιστορικό της διαφοράς και τις προηγούμενες διαδικασίες, το ενδιαφέρον εστιάζεται στα ειδικότερα νομικά ζητήματα που προέκυψαν από την πρόσφατη απόφαση του ΓΔΕΕ στην εν λόγω υπόθεση. Μεταξύ αυτών είναι το ερώτημα της δυνατότητας εφαρμογής του άρθρου 351 ΣΛΕΕ και η εξέταση της συνδρομής των προϋποθέσεων του άρθρου 107 παρ. 1 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) για τον χαρακτηρισμό ως κρατικής ενίσχυσης της διαιτητικής απόφασης που επιδίκασε αποζημίωση στους προσφεύγοντες. Τέλος, εξετάζεται το ζήτημα της ανάκτησης της ενίσχυσης και η προβληματική της έννοιας της ενιαίας οικονομικής οντότητας.