Η γενική ρήτρα παρέκκλισης του άρθρου 347 ΣΛΕΕ και οι περιορισμοί των θεμελιωδών δικαιωμάτων του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων

Η παρούσα μελέτη εξετάζει τη γενική ρήτρα παρέκκλισης που προβλέπει το ενωσιακό δίκαιο για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων περιπτώσεων κατάστασης ανάγκης, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 347 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 297 της ΣΕΚ). Αρχικά, αναλύεται η λειτουργία της γενικής ρήτρας παρέκκλισης σε σχέση με τις λοιπές ρήτρες δημόσιας τάξης και ασφάλειας του πρωτογενούς και δευτερογενούς ενωσιακού δικαίου, καθώς και η θέση που κατέχει στο νομικό σύστημα της Ένωσης εν γένει. Ακολούθως, επισημαίνεται ο ιδιαιτέρως ασαφής χαρακτήρας της διάταξης του άρθρου 347 ΣΛΕΕ και η συνεπακόλουθη δυσκολία να προσδιοριστεί η έκταση παρέκκλισης από τα θεμελιώδη δικαιώματα του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (ΧΘΔ) σε περιπτώσεις που δικαιολογούν την επίκληση καθεστώτος ανάγκης από ένα κράτος μέλος. Στο πλαίσιο αυτό, γίνεται μια σύντομη αναφορά στη σχέση μεταξύ του ενωσιακού δικαίου της ανάγκης και του αντίστοιχου της ΕΣΔΑ. Ιδίως, εξετάζονται η επίκληση του άρθρου 15 ΕΣΔΑ σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης κατά το άρθρο 347 ΣΛΕΕ και οι συνέπειες της επίκλησης αυτής στην εφαρμογή των δικαιωμάτων του ΧΘΔ. Ειδική αναφορά επιφυλάσσεται στις αρχές της ισότητας και της αναλογικότητας, την τήρηση των οποίων οφείλουν να σέβονται τα κράτη μέλη όταν ασκούν εξουσίες που τους αναγνωρίζει η γενική ρήτρα παρέκκλισης, καθώς και στην αρχή της προσωρινότητας που διέπει εξ ορισμού τα μέτρα που λαμβάνονται στο πλαίσιο επίκλησης της ρήτρας ανάγκης του άρθρου 347 ΣΛΕΕ. Το τελευταίο τμήμα της μελέτης είναι αφιερωμένο στην ειδική διαδικασία που προβλέπει η διάταξη του άρθρου 348 ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 225 ΣυνθΕΟΚ) για τον έλεγχο (διοικητικό και δικαιοδοτικό) της συμβατότητας των εθνικών μέτρων που λαμβάνονται δυνάμει των άρθρων 346 και 347 ΣΛΕΕ με το ενωσιακό δίκαιο. Η μελέτη ολοκληρώνεται με ορισμένες τελικές διαπιστώσεις και συμπεράσματα.