Σκέψεις και προβληματισμοί ενόψει της επικείμενης αναθεώρησης του ενωσιακού πλαισίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Ο Κανονισμός 2019/452 αποτελεί την πρώτη δέσμη μέτρων σε ενωσιακό επίπεδο για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων από τρίτες χώρες με πιθανό αντίκτυπο στην ασφάλεια και τη δημόσια τάξη της Ένωσης. Στην ουσία, αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης εργαλειοθήκης για την οικονομική ασφάλεια της Ένωσης και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς της απέναντι στις αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις και την εμβάθυνση της παγκόσμιας οικονομικής ολοκλήρωσης. Τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους ανακοινώθηκε ότι η Επιτροπή αξιολογεί το ισχύον πλαίσιο και θα προτείνει αναθεώρηση του Κανονισμού 2019/452 πριν από το τέλος του 2023. Στόχος είναι να αντιμετωπιστούν βασικές ανεπάρκειες και ελλείψεις στην αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα του υφιστάμενου πλαισίου, οι οποίες εντοπίστηκαν κατά τα τρία πρώτα έτη εφαρμογής του. Υπό το φως του διαλόγου που διεξάγεται εντός της επενδυτικής και της ακαδημαϊκής κοινότητας σχετικά με τις τροποποιήσεις που θεωρούνται πιο ενδεδειγμένες για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του πλαισίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων από τα κράτη μέλη και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής, η παρούσα μελέτη εστιάζει σε δύο προτεινόμενες τροποποιήσεις. Πρώτον, στο αίτημα να καταστεί πλέον υποχρεωτική για το σύνολο των κρατών μελών η θέσπιση και η διατήρηση σε ισχύ μηχανισμού ελέγχου που να συμμορφώνεται με ορισμένες ελάχιστες απαιτήσεις. Δεύτερον, στο αίτημα διεύρυνσης του πεδίου εφαρμογής του Κανονισμού ώστε να καταλαμβάνονται και οι άμεσες ξένες επενδύσεις που πραγματοποιούνται με έμμεσο τρόπο (π.χ. μέσω θυγατρικών της Ένωσης που ελέγχονται από επενδυτές τρίτων χωρών). Υπό το ισχύον καθεστώς, τούτο προβλέπεται μόνο κατ’ εξαίρεση για τις περιπτώσεις επενδύσεων από οντότητες της Ένωσης που εμπίπτουν στη ρήτρα κατά της καταστρατήγησης. Η μελέτη ολοκληρώνεται με μερικές σκέψεις αναφορικά με ζητήματα καταλληλότητας/επάρκειας της νομικής βάσης του άρθρου 207 ΣΛΕΕ, τα οποία αναπόφευκτα θα έλθουν στο προσκήνιο εάν τελικά υιοθετηθούν, όπως αναμένεται, τροποποιήσεις για την επίτευξη υψηλότερου βαθμού εναρμόνισης και συνοχής σε ολόκληρη την Ένωση.